|
phieuduminh
member
ID 52073
05/15/2009
|
Chuyện phiếm về những anh hàng xóm .
(TuanVietNam) - Nhà bạn được ông Trời cho ở bên cạnh một gia đ́nh đông con trai, trong khi bạn có mỗi cô con gái, vợ ít lời và bản thân “chân yếu tay mềm”. Người hàng xóm hay bắt nạt, thỉnh thoảng giơ nắm đấm dọa chơi, c̣n nói sẽ chiếm luôn miếng đất chung trước mặt, kể cả cái bờ rào thuộc về gia đ́nh bạn. Thói quen của anh ta “của tôi là của tôi, của anh th́ chúng ta chia nhau”. Bạn làm ǵ với anh ta đây?
Hàng xóm va chạm, chuyên muôn thuở
Ngay cả khi là hàng xóm thân thiện, ở cạnh nhau cũng không thể tránh va chạm. Cái cổng làm không đúng hướng, chĩa sang cửa nhà người ta kiểu “đấu khẩu”, lập tức bị kiện lên tận phường. Con gà sang sân hàng xóm kiếm ăn, bị ném què, là đủ lư do căi cọ ầm ỹ. Nhà nào đông con, lực mạnh th́ sang phá nhà kẻ yếu. Người yếu dùng kế "củ đậu bay", đêm đêm đi qua ném cho một viên đá lên mái nhà, vỡ vài viên ngói cho đỡ tức.
Giận nhau chán rồi lại hối hận. Một hôm, vờ đuổi con gà sang hàng xóm, rồi hỏi đổng “Bác có thấy con gà nhà em bên đó không?”. Nhà kia thấy giận nhà sát vách, lâu cũng chằng tiện, lo bị trả thù vặt, chả làm ăn được ǵ, nên cũng đon đả “Bác cứ sang t́m đi, nhà em xích chó rồi”. Tiện thể có khi mời anh hàng xóm vào "làm" chén rượu, thế là hết giận nhau.
Hàng xóm va chạm? Chuyện muôn thuở
Ảnh: .businessweek.com
Dẫu vậy, cuộc chiến tranh sẽ tiếp diễn khi quyền lợi bị va chạm. Ví dụ, tranh chấp miếng đất trước nhà kể trên. Có văn hóa th́ mời nhau sang chơi và đàm đạo, có lư có t́nh để hai bên cùng có lợi. Miếng đất được biến thành nơi vui chơi chung và thậm chí mấy nhà gần đó cũng được lợi.
Nếu không may, có anh tham lam chỉ muốn “Miếng đất đó của nhà tôi, v́ ông cố bốn đời nhà này xí phần rồi”. Anh thấp cổ bé họng căi “nhà này mất bao nhiêu công sức lấp, san nền mới được như thế”.
Không phải kẻ mạnh lúc nào cũng "thắng"
Trong tranh chấp mà phải dùng đến cơ bắp, lẽ phải thường thuộc về kẻ mạnh. Tuy nhiên, với cả xóm, điều đó chưa chắc đă đúng. Kẻ mạnh có thể lấn át người yếu, nhưng về chung cuộc, người đời lại nh́n kẻ hay ăn hiếp với một con mắt dè dặt th́ anh khổng lồ đến mức nào cũng khó sống trong một cộng đồng như thế.
Người Nga mang quân đánh Grudia, quốc gia hàng xóm bé tư, v́ vi phạm thỏa thuận ḥa b́nh với Nam Osertia. Xe tăng Nga cách thủ đô Tbilisi vài chục km, tại sao họ không vào? Tại sao họ dừng lại? V́ đi thêm nữa th́ phần thế giới c̣n lại ít ai có thể hợp tác tiếp với người Nga.
Mang quân đánh Iraq, người Mỹ tưởng rằng sẽ mang lại dân chủ cho quốc gia đạo Hồi ở Trung đông này. Chiếm được thành Baghda nhưng không chiếm được ḷng dân, di sản của thời đại Bush “thế giới đơn cực, tấn công phủ đầu và sắp xếp lại bản đồ thế giới” đă thất bại v́ ông đi quá xa. Đương kim tổng thống Obama đang lo làm thế nào rút quân ra khỏi Iraq mà không bị mất mặt cường quốc số 1 trên thế giới.
Xă hội toàn cầu hóa đ̣i hỏi mỗi con người, mỗi làng xóm, mỗi quốc gia phải sống trong một thế giới phẳng. Nước Mỹ không thể làm bá chủ hoàn cầu một ḿnh mà không có đồng minh. Trung Quốc không thể phát triển được kinh tế nếu không bán được hàng hóa sang các nước khác. Người Nga xuất khẩu dầu hỏa, khí đốt đi đâu nếu các nước nổi giận v́ các vị vua dầu Siberi đóng mở khóa van đường ống bất kỳ lúc nào.
Xă hội toàn cầu hóa đ̣i hỏi mỗi người, mỗi quốc gia phải
có những cách hành xử thích hợp (Ảnh: aquasite.net)
Về ngắn hạn, kẻ mạnh có thể gây ra khó khăn nhất định cho người yếu. Nhưng về dài hạn, đó là điểm yếu của những anh chàng hay lên gân cốt. Ai c̣n tin và làm ăn với những kẻ không có độ tin cậy mà chỉ thích "choảng nhau" hay đi lấn chiếm.
Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu làm cho giá dầu xuống thảm hại, các tài phiệt người Nga bị mất hàng trăm tỷ đô la trong nháy mắt. Mạnh đấy nhưng cũng yếu đấy. Kinh tế thế giới đi xuống thảm hại kéo theo những quốc gia chuyên dựa vào xuất khẩu hàng tiêu dùng như Trung quốc cũng là một bài học về sự phụ thuộc lẫn nhau và yêu cầu đồng thuận trong thế giới phẳng. Sức mạnh xuất khẩu hàng hóa trước kia lại là điểm yếu bây giờ. Sản xuất ra mà không biết bán cho ai. Nhà máy đóng cửa, công nhân thất nghiệp, tệ nạn nhiều hơn, có thể gây ra sự rối loạn xă hội.
Chuyện những hàng xóm yếu
Thế giới cần những nụ cười ḥa b́nh (Ảnh: cartercenter.org)
Cuộc chiến tranh ngắn ngủi giữa Grudia và Nga đă làm cho Tbilisi thiệt hại vài tỷ đô la. Nhưng đổi lại, người Nga mất người hàng xóm vĩnh viễn vào tay phương Tây. Tuy vậy, Grudia không thể thiếu người Nga, không thể bỏ hàng xóm để sang Texas với Mỹ. Họ cần bán rượu vang nổi tiếng sang Moscow v́ bán sang Mỹ không ai mua. Cách c̣n lại là “đuổi gà sang hàng xóm”, kiếm cớ làm lành.
Sống cạnh anh hàng xóm mạnh, bắt nạt không có nghĩa là măi chịu lép vế. Không thể chuyển nhà đến một nơi không có láng giềng, nhưng người yếu có thể t́m ra đồng minh mạnh, dư luận ủng hộ và luật pháp. Đó là ch́a khóa chế ngự những anh chàng quen ăn hiếp phải dè chừng
Dư luận quốc tế là một vũ khí mạnh trong mọi cuộc tranh chấp. Người Nga phải dừng lại trước cửa ngơ Tbilisi v́ dư luận. Người Mỹ không tấn công Iran v́ sợ chưa đủ chứng cứ về Iran phát triển bom nguyên tử hay ủng hộ Al Qaeda, cũng v́ sợ dư luận.
Obama lên thay Bush có một mục tiêu quan trọng là lấy lại niềm tin của thế giới đối với Mỹ. Nước lớn muốn mạnh phải cần nhóm nước nhỏ đi theo làm đồng minh. Người ta theo v́ lợi ích chính trị, kinh tế và cả sự tin tưởng (credibitiy). Nếu người dẫn đầu đối xử không đàng hoàng th́ ḷng tin sẽ mất. Đó chính là gót chân Asin của các cường quốc.
Trong tranh chấp, người yếu không thể lôi cơ bắp ra thi thố. Nếu nắm vững luật lệ, lịch sử của miếng đất, biết cách dựa vào bạn bè quanh đó, khó ai có thể tuyên bố chủ quyền của mảnh đất trước nhà.
Đương nhiên, anh hàng xóm yếu thế phải xây dựng nội lực mạnh cho ḿnh, v́ yếu ớt th́ đi đâu cũng bị bắt nạt. Cần tạo ra một gia đ́nh đoàn kết cao, đủ uy tín để láng giềng nh́n vào, thấy ḿnh bị kẻ khác hà hiếp, có người tốt giơ tay giúp đỡ.
Đất nước nào cũng phải có hàng xóm, trừ vài quốc gia đảo giữa đại dương. Nước ḿnh cạnh Trung Quốc khổng lồ, đối nhân xử thế như thế nào th́ các bậc tiền nhân đă làm hết cả rồi. Một thế kỷ gần đây cũng cho nhiều bài học. Vấn đề c̣n lại là nhớ và áp dụng cho đúng nơi đúng chỗ. Người nhỏ bé t́m ra gót chân Asin của kẻ khổng lồ th́ dễ sống.
Thời nào cũng thế, dù ḥa b́nh hay chiến tranh, mỗi quốc gia cần một sự đồng thuận để làm nên sức mạnh. Tôi chợt nhớ mấy câu thơ của Thâm Tâm trong Tống biệt hành “Đưa người, ta không đưa qua sông// Sao có tiếng sóng ở trong ḷng”. Mỗi người Việt Nam chẳng cần ra đến Hoàng Sa hay Trường Sa, chỉ đọc, bàn luận hoặc có quyền được nhắc đến những tên đảo thân yêu, vẫn nghe được “tiếng sóng biển Đông”. Đó là một trong những sức mạnh của đất nước nhỏ bé, có từ ngàn năm này.
Hiệu Minh
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
 |
|
capheden
member
REF: 448505
05/15/2009
|
Nước lớn ḱm chân nhau, nước nhỏ tận dụng
Theo John Mearsheimer(*), cùng với xu hướng khao khát trở thành bá quyền, mỗi nước lớn đều có xu hướng ngăn cản nước lớn khác xâm nhập vào vùng ảnh hưởng của ḿnh. Ví dụ, Mỹ - bá quyền khu vực Tây bán cầu - tất yếu phải t́m cách kiểm soát Trung Quốc, bởi sợ Trung Quốc xâm phạm vào sân sau của Mỹ.
Hơn nữa, "nếu một nước có khả năng làm bá quyền xuất hiện, các nước lớn khác trong khu vực đó sẽ t́m cách kiềm chế". Từ nhận định đó, ta có thể thấy rằng hai nước lớn khác ở Đông Á là Nhật Bản và Hàn Quốc không dễ chấp nhận để Trung Quốc vươn lên địa vị bá quyền khu vực.
Áp dụng lư thuyết này, Việt Nam có thể tận dụng quan hệ với các nước lớn trong khu vực (Nhật Bản, Hàn Quốc) và thế giới (Mỹ, Anh, Pháp), mở rộng quan hệ quốc tế đa phương để tạo cho ḿnh một thế cân bằng.
Tất nhiên, điểm cốt yếu là, để chống lại bá quyền, các nước đối tượng của bá quyền không c̣n cách nào khác là phải liên tục nâng cao vị thế của ḿnh trên trường quốc tế, thúc đẩy sự thịnh vượng về kinh tế.
Nước càng yếu thế về kinh tế - quân sự, th́ càng phải phát triển sức mạnh ngoại giao và sự liên kết với các nước khác. Điều tối kỵ là một quốc gia vừa nhỏ yếu vừa bị cô lập trên thế giới và trong các mối quan hệ bang giao.
Cuối cùng, theo các học giả về quan hệ quốc tế, một điều mà những quốc gia "nạn nhân" cần đặc biệt lưu ư, là không có sự mặc cả giữa bá quyền và đối tượng của bá quyền. Nói cách khác, tham vọng bá quyền của một nước lớn sẽ không bao giờ dừng lại, chính bởi cái nguyên tắc "tự cứu" mà Frederick Schuman đưa ra (nói trên). Nước nhỏ không thể thỏa thuận với nước lớn rằng sự bành trướng của nước lớn sẽ chỉ giới hạn ở một mức độ nào đó để không ảnh hưởng tới nước nhỏ.
Bá quyền luôn không đơn thuần là sức mạnh bạo lực, v́ vậy, để có được bá quyền, không thể thiếu được cách cư xử mang tính đồng thuận, chấp nhận và góp phần, một phần hoặc toàn thể, của những kẻ bị bá quyền.
Đoan Trang (TuanVietnam)
*GS khoa học chính trị John Mearsheimer, ĐH Chicago (Mỹ).
|
1
|
|
|
Kí hiệu:
:
trang cá nhân :chủ
để đă đăng
:
gởi thư
:
thay đổi bài
:ư kiến |
|
|
|
|
|
