Vietnamese Single Network > Forum VietnamViệt ngữ, lịch sử, văn hóa >chuyên đề mùa Tết

sunmi
member

ID 5274
01/23/2005

chuyên đề mùa Tết

[color=blue]Bánh Dầy Bánh Chưng
[/color]
Ngày xưa, đời Vua Hùng Vương thứ 6, sau khi đánh dẹp xong giặc Ân, vua có ý định truyền ngôi cho con.

Nhân dịp đầu Xuân, vua mới họp các hoàng tử lại, bảo rằng: "Con nào tìm được thức ăn ngon lành, để bày cỗ cho có ý nghĩa nhất, thì ta sẽ truyền ngôi vua cho".

Các hoàng tử đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ dâng lên cho vua cha, với hy vọng mình lấy được ngai vàng.

Trong khi đó, người con trai thứ 18 của Hùng Vương, là Tiết Liêu (còn gọi là Lang Lèo) có tính tình hiền hậu, lối sống đạo đức, hiếu thảo với cha mẹ. Vì mẹ mất sớm, thiếu người chỉ vẽ, nên ông lo lắng không biết làm thế nàọ

Một hôm, Tiết Liêu nằm mộng thấy có vị Thần đến bảo: "Này con, vật trong Trời Đất không có gì quý bằng gạo, vì gạo là thức ăn nuôi sống con ngườị Con hãy nên lấy gạo nếp làm bánh hình tròn và hình vuông, để tượng hình Trời và Đất. Hãy lấy lá bọc ngoài, đặt nhân trong ruột bánh, để tượng hình Cha Mẹ sinh thành"

Tiết Liêu tỉnh dậy, vô cùng mừng rỡ. Ông làm theo lời Thần dặn, chọn gạo nếp thật tốt làm bánh vuông để tượng hình Đất, bỏ vào chõ chưng chín gọi là Bánh Chưng. Và ông giã xôi làm bánh tròn, để tượng hình Trời, gọi là Bánh Dầỵ Còn lá xanh bọc ở ngoài và nhân ở trong ruột bánh là tượng hình cha mẹ yêu thương đùm bọc con cáị

Đến ngày hẹn, các hoàng tử đều đem thức ăn đến bày trên mâm cỗ. Ôi thôi, đủ cả sơn hào hải vị, nhiều món ngon lành. Hoàng tử Tiết Liêu thì chỉ có Bánh Dầy và Bánh Chưng. Vua Hùng Vương lấy làm lạ hỏi, thì Tiết Liêu đem chuyện Thần báo mộng kể, giải thích ý nghĩa của Bánh Dầy Bánh Chưng. Vua cha nếm thử, thấy bánh ngon, khen có ý nghĩa, bèn truyền ngôi Vua lại cho Tiết Liêu con trai thứ 18.

Kể từ đó, mỗi khi đến Tết Nguyên Đán, thì dân chúng làm bánh Chưng và bánh Dầy để dâng cúng Tổ Tiên và Trời Đất.

Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy

sunmi
member

REF: 47142
01/23/2005

Trái Dưa Hấu
Ngày xưa, Vua Hùng Vương thứ 18 có nuôi một đứa trẻ thông minh khôi ngô, đặt tên là Mai Yển, hiệu là An Tiêm.

Lớn lên, vua cưới vợ cho An Tiêm, và tin dùng ở triều đình. Cậy nhờ ơn Vua cha, nhưng An Tiêm lại kiêu căng cho rằng tự sức mình tài giỏi mới gây dựng được sự nghiệp, chứ chẳng nhờ aị Lời nói này đến tai vuạ Vua cho là An Tiêm là kẻ kiêu bạc vô ơn, bèn đầy An Tiêm cùng vợ con ra một hòn đảo xa, ở ngoài biển Nga Sơn (Thanh Hoá, Bắc Việt).

Người vợ là nàng Ba lo sợ sẽ phải chết ở ngoài cù lao cô quạnh. Nhưng An Tiêm thì bình thản nói: "Trời đã sinh ra ta, sống chết là ở Trời và ở ta, việc gì phải lo".

Hai vợ chồng An Tiêm cùng đứa con đã sống hiu quạnh ở một bãi cát, trên hoang đảọ Họ ra sức khai khẩn, trồng trọt để kiếm sống. Một ngày kia, vào mùa hạ, có một con chim lạ từ phương tây bay đến đậu trên một gò cát. Chim nhả mấy hạt gì xuống đất. Được ít lâu, thì hạt nẩy mầm, mọc dây lá cây lan rộng.

Cây nở hoa, kết thành trái tọ Rất nhiều trái vỏ xanh, ruột đỏ. An Tiêm bảo vợ: "Giống cây này tự nhiên không trồng mà có. Tức là vật của Trời nuôi ta đó". Rồi An Tiêm hái nếm thử, thấy vỏ xanh, ruột đỏ, hột đen, mùi vị thơm và ngon ngọt, mát dịụ An Tiêm bèn lấy hột gieo trồng khắp nơi, sau đó mọc lan ra rất nhiềụ

Một ngày kia, có một chiếc tầu bị bão dạt vào cù laọ Mọi người lên bãi cát, thấy có nhiều quả lạ, ngon. Họ đua nhau đổi thực phẩm cho gia đình An Tiêm. Rồi từ đó, tiếng đồn đi là có một giống dưa rất ngon ở trên đảọ Các tầu buôn tấp nập ghé đến đổi chác đủ thứ vật dụng và thực phẩm cho gia đình An Tiêm. Nhờ đó mà gia đình bé nhỏ của An Tiêm trở nên đầy đủ, cuộc sống phong lưụ

Vì chim đã mang hột dưa đến từ phương Tây, nên An Tiêm đặt tên cho thứ trái cây này là Tây Quạ Người Tầu ăn thấy ngon, khen là "hẩu", nên về sau người ta gọi trại đi là Dưa Hấụ

Ít lâu sau, Vua sai người ra cù lao ngoài biển Nga Sơn dò xét xem gia đình An Tiêm ra làm sao, sống hay chết. Sứ thần về kể lại cảnh sống sung túc và nhàn nhã của vợ chồng An Tiêm, nhà vua ngẫm nghĩ thấy thầm phục đứa con nuôi, bèn cho triệu An Tiêm về phục lại chức vị cũ trong triều đình.

An Tiêm đem về dâng cho Vua giống dưa hấu mà mình may mắn có được. Rồi phân phát hột dưa cho dân chúng trồng ở những chỗ đất cát, làm giầu thêm cho xứ Việt một thứ trái cây danh tiếng. Hòn đảo mà An Tiêm ở, được gọi là Châu An Tiêm.

sunmi
member

REF: 47143
01/23/2005

Sự Tích Táo quân
Ngày xưa có hai vợ chồng nọ rất nghèo, người chồng phải đi làm ăn xa để kiếm sống và hẹn cứ một năm về thăm vợ một lần. Ít lâu sau, giặc giã nổi lên khắp nơi, người vợ phải dời nhà đi nơi khác và từ đó cũng lạc mất tăm dạng người chồng.

Một thời gian sau, người vợ có chồng khác. Hai vợ chồng làm ăn khá giả. Một hôm, có một ngừời đàn ông nghèo khổ, ăn mặc rách rưới đến xin ăn. Người vợ động lòng từ bi, đem tiền gạo ra cho. Nhận ra người hành khất chính là người chồng trước, người vợ cho chồng ăn uống no đủ và hai vợ chồng khóc lóc kể lể niềm thương nỗi nhớ. Vừa lúc đó, người chồng sau đi săn về. Sợ chồng sau biết chuyện, người vợ bèn giấu người chồng trước vào đống rơm và dùng rơm phủ lên trên. Không ngờ, người chồng sau lại dùng đống rơm đó mà vui vẻ nướng con mồi vừa săn được.

Người chồng trước thấy rơm cháy nhưng sợ chui ra thì sẽ làm người vợ xấu hổ, khó ăn khó nói với người chồng sau nên nằm im chịu chết. Người vợ quá đỗi thương tâm, nhảy vào đống lửa chết theo chồng. Người chồng sau thấy vậy, quá thương vợ cũng nhảy vào đống lửa để cùng chết với nhau.

sunmi
member

REF: 47145
01/23/2005

Tết Táo Quân (Vua Bếp)
23 THÁNG CHẠP ÂM LỊCH
Không khí Tết nhộn nhịp bắt đầu kể từ ngày "tiễn Táo Quân về chầu trời vào ngày 23 tháng Chạp (tức ngày 23 tháng 12 Âm Lịch).
Theo tục cổ truyền của người Việt thì Táo Quân gồm hai ông và một bà, tượng trưng là 3 cỗ "đầu rau" hay "chiếc kiềng 3 chân" ở nơi nhà bếp ngày xưa. Vào ngày nói trên, Táo Quân sẽ lên thiên đình để báo cáo mọi việc lớn nhỏ trong nhà của gia chủ với Thượng Đế (Ông Trời) Táo Quân cũng còn gọi là Táo Công là vị thần bảo vệ nơi gia đình mình cư ngụ và thường được thờ ở nơi nhà bếp, cho nên còn được gọi là Vua Bếp nữa. Táo Quân quanh năm ở trong bếp, biết hết mọi chuyện trong nhà, cho nên để Vua Bếp "phù trợ" cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới, người ta thường làm lễ tiễn đưa ông Táo về chầu Trời rất là trọng thể. Lễ vật cúng Táo Công gồm có mũ ông Công ba cỗ (ba chiếc: hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà). Mũ dành cho các Táo ông thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những giây kim tuyết màu sắc sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấỵ Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng năm theo ngũ hành. Thí dụ:

+ Năm hành kim thì dùng màu vàng
+ Năm hành mộc thì dùng màu trắng
+ Năm hành thủy thì dùng màu xanh
+ Năm hành hỏa thì dùng màu đỏ
+ Năm hành thổ thì dùng màu đen

Những đồ "vàng mã" này (mũ, áo, hia, và một số vàng thoi bằng giấy) sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp cùng với bài vị cũ. Sau đó người ta lập bài vị mới cho Táo Công.

Theo tục xưa, riêng đối với những nhà có trẻ con, người ta còn cúng Táo Quân một con gà luộc nữa. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (gà mới lớn) để ngụ ý nhờ Táo Quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy!

"Ông đầu rau": bếp đất nung.

Ngoài ra, để các ông và các bà Táo có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc nước ta người ta còn cúng một con cá chép hãy còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa long" nghĩa là cá sẽ biến thành Rồng đưa ông táo về trời. Con cá chép này sẽ được "phóng sinh" (thả ra ao hồ hay ra sông sau khi cúng).

Ở miền Trung thì người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Còn ở miền Nam thì giản dị hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ.

Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm lễ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...v...v) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc..v...v..) để tiễn Táo Công.

Sự tích Táo Quân bắt nguồn từ Trung Hoa, truyện đã được "Việt Nam hóa" với nhiều tình tiết khác nhau. Tuy nhiên, các câu chuyện vẫn nói lên "tình nghĩa yêu thương" giữa một người vợ và hai người chồng cũ và mới. Chính vì những mối ân tình đó mà ba người đều nhảy vào lửa quyên sinh… Thượng đế thông cảm mối tình sâu nghĩa đậm này đã cho làm Vua Bếp ở các gia đình... Bài vị thờ Vua Bếp thường được ghi vắn tắt là "Định Phúc Táo Quân" nghĩa là thần định mọi sự hạnh phúc.

sunmi
member

REF: 47146
01/23/2005

Mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả vừa để cúng tổ tiên, vừa để chưng cho đẹp. Thế nhưng nó lại chứa đựng cả đời sống tâm linh của người dân Việt. Mâm ngũ quả thể hiện ước mong một cuộc sống sung túc, ấm no, một đời sống tinh thần mỹ mãn. Người Nam bộ thường dùng các loại trái cây: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài như một cách cầu chúc cho năm mới được “cầu vừa đủ xài”. Cũng có gia đình lại chưng quít, dưa hấu, táo, chuối…, thường là đủ 5 loại. Ở phía Bắc lại hay chưng chuối, phật thủ, cam, quít, táo. Nhưng bây giờ phật thủ trở nên hiếm vì vậy chưng trái gì cũng được miễn là đủ 5 loại trái cây. Vì sao phải thế?

Trong triết học phương Đông, 5 tượng trưng cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ, cũng là tượng trưng cho trời đất. Ở góc độ mỹ thuật, mâm ngũ quả thể hiện sự tinh tế trong con mắt thẩm mỹ của ông cha ta. Với những người khéo tay, mâm ngũ quả được thể hiện hình long lân quy phụng rất công phu. Người ta có thể dùng trái thơm làm thân mình chim phượng, chuối làm vây, cánh rồng, ớt làm vòi…sắp xếp có bố cục, bài bản, lúc ấy mâm ngũ quả trở thành một tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Ngày Tết ngắm nhìn mâm ngũ quả như thấy cả vạn vật, đất trời thu hẹp lại, những gam màu nóng, lạnh làm dậy nên sức sống dồi dào, tràn đầy sinh khí của mùa xuân.

Sắc xuân

Thường người ta chọn mua trái cây chưng Tết vào buổi chợ cuối năm để chọn được những trái cây tươi, già, sắp sửa chín tới. Có như thế thì khi rửa sạch, để ráo nước và chưng trong dĩa, đến mùng 3, mùng 4 Tết, mâm ngũ quả vẫn còn tươi và chín tới, dậy nên những sắc màu rực rỡ, sống động như mùa xuân. Tránh chọn mua những quả đu đủ màu vàng nhưng non, quả thơm xanh mướt hay nải chuối hái vội. Chỉ chưng được hai ngày là những trái cây ấy sẽ héo, xỉn màu, trông vừa xấu lại không chuyển tải được những ý nguyện tâm linh của gia chủ.

	góp ý kiến

Kí hiệu: : trang cá nhân :chủ để đã đăng : gởi thư : thay đổi bài :ý kiến