Ông Lư Quang Diệu là một nhân vật đặc biệt ở Châu Á. Ông được người dân nước ông coi là Cha Đẻ của quốc gia Singapore độc lập và phồn vinh. Tháng 9 này, sinh nhật lần thứ 88 của ông được kỷ niệm trên khắp nước kết hợp với kỷ niệm lần thứ 37 ngày lập quốc. Báo chí quốc tế lại có dịp ca ngợi đất nước nhỏ bé này là con mănh hổ thần kỳ nhất trong 4 con hổ Châu Á gồm có Singapore, Hồng Kông, Đài Loan và Nam Triều Tiên.
Năm 1965, tổng sản lượng của Singapore đạt gần 1 tỷ đôla , tính theo đầu người là 516 đôla/năm; năm 2010, 2 con số này đă vọt lên thành 223 tỷ và 44.000 đôla – có nghĩa là tổng sản lượng tăng hơn 200 lần và thu nhập b́nh quân đầu người tăng hơn 80 lần so với 37 năm trước. Thật là một kỷ lục phi thường. Nhân dịp này báo chí Pháp, Anh nêu bật nếp sống thật sự giản dị, gương mẫu của ông Lư Quang Diệu – hay “Lăo Lư”, theo cách gọi thân mật của người dân. Ông không đồng ư việc tạc tượng, trưng ảnh ông, đặt tên ông cho các công tŕnh. Ông vẫn ở căn nhà nhỏ, đi xe hơi loại rẻ. Con trai ông, Lư Hiển Long, dù là thủ tướng đương nhiệm, và con gái ông, bác sỹ Lư Vĩnh Linh, cũng theo nếp sống như thế, không có biệt thự, nhà nghỉ riêng, không có xe cộ, trang sức ǵ khác người. Triết lư sống của cả gia đ́nh ông là thế, không lập dị, không đua đ̣i, xem sự thanh bạch là một điều đương nhiên để được sống an vui, hạnh phúc. Điều quan trọng đối với ông là dân Singapore sống tốt, sống sạch, xă hội sạch, môi trường sạch, lương tâm sạch.
Nhân dịp này ông Lư Quang Diệu có một số ư kiến đáng chú ư. Ông cho rằng Trung Quốc dù phát triển liên tục nhưng chứa nhiều nguy cơ mang tính bi kịch, và rằng Ấn Độ là nước Châu Á gây ấn tượng mạnh nhất về chất lượng phát triển bền vững.
Về Singapore, «Lăo Lư» nhân danh Bộ Trưởng – cố vấn cho chính phủ – tỏ ư vui mừng thấy lư tưởng của ông đă được nhà nước kiên tŕ thực hiện suốt gần 40 năm nay. Bài học lớn nhất, theo ông, là coi trọng giá trị của con người , đồng thời ngăn chặn ảnh hưởng thái quá của đồng tiền trong chính trị. Ông hiểu sâu sắc đồng tiền vừa là nguồn hạnh phúc, vừa là động lực tha hoá xă hội. Lănh đạo giỏi là người điều ḥa được mối mâu thuẫn này.
Ông Lư cho rằng trong xây dựng guồng máy cai trị và cải cách hành chính của nhà nước, vấn đề trung tâm là tuyển mộ được nhân tài có chất lượng cao nhất – ông gọi là nhân tài loại 1, tức là những người vừa có chuyên môn cao vừa có lối sống trong sạch. Thấp hơn một bậc là nhân tài loại 2, tức là những người sẽ làm suy yếu đất nước nếu được nắm giữ các chức vụ cao. Nếu chỉ là nhân tài vào loại 3 hay loại 4, nghĩa là tài kém đức suy th́ sẽ mang lại tai họa cho đất nước. Ông cho rằng người lănh đạo phải kiên quyết cảnh giác với thế lực đồng tiền trong chính trị, và rằng tệ mua quan bán tước và nạn bè phái là 2 tai họa lớn nhất cho một chế độ.
Ông Lư Quang Diệu từng sang Việt Nam nhiều lần, theo lời mời của chính quyềnViệt Nam. Đó là chuyện của 15 năm trước, lúc đó Việt Nam bắt đầu chuẩn bị để được gia nhập WTO sau khi b́nh thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ, mở ra một triển vọng lớn. Ông chân thành góp ư xây dựng, san sẻ kinh nghiệm quư. Nhưng ông đă nản ḷng và thất vọng. Mấy năm nay ông lại càng thất vọng hơn. Trả lời báo The Straits Times của Singapore hồi năm ngoái, ông nói về Ấn Độ, về Đài Loan, về Nam Triều Tiên; khi được hỏi về Việt Nam ông lắc đầu: «Nên quên đi, tôi đă nói hết với họ rồi, vô ích!”, rồi ông nói về Nhật Bản.
Nhớ lại, ông Lư từng tâm sự với nguyên Thủ Tướng Vơ Văn Kiệt và các nhà báo Việt Nam về đề tài chống tham nhũng 15 năm trước. Ông nói rất giản dị: hăy nâng lương cho viên chức đủ sống để không ai cần ăn cắp, luật pháp phải thật nghiêm để kẻ tham sợ không dám tham nhũng, đạo đức trong xă hội phải được truyền bá để mọi người khinh và hổ thẹn đối với tệ nạn xấu xa này.
Tóm lại là 3 không: không cần, không dám, không nỡ.
Ông Lư kể chuyện đă tăng quỹ lương cho viên chức ra sao, trừng trị tệ “phong b́”, “đưa tiền dưới bàn ăn”, “huê hồng”, “tặng phẩm, biếu xén, quà cáp, sinh nhật … ra sao, và nhân tài loại 1 là thế nào, có lương thiện, trong sáng mới thật sự tài giỏi có ích.
Ông Lư nản ḷng, không muốn nhắc đến Việt Nam nữa v́ ông biết lời ông đă như nước đổ đầu vịt. Giá như người ta nghe lời ông, quyết liệt diệt tham nhũng như đă hứa, th́ 20% ngân sách hàng năm đă không bị xà xẻo, chia chác cho đám tham quan ô lại nhiều vô kể và hàng tỷ đôla đă không bị lăng phí v́ bất tài và tham nhũng. Nếu 20% ấy được dành cho quỹ tiền lương – như ông Lư khuyên – th́ cục diện kinh tế, chính trị, xă hội Việt Nam đă khác hẳn.
Trái ngược với lời khuyên răn trên, suốt 15 năm qua, quốc nạn tham nhũng ở nước ta trầm trọng thêm gấp bội, v́ mọi người đều thấy cần phải tham nhũng, không tham nhũng không sống nổi; dám tham nhũng v́ đă có ô, có lọng, có khe hở luật pháp để chạy án; và không ai c̣n biết xấu hổ khi ăn bẩn và đút lót v́ mọi người đều tham gia, ta không ăn và đút là dại, là ngu đần, là thiệt. Trên ăn th́ dưới cũng ăn, trên múc th́ dưới cũng múc. Tôi ăn, anh ăn, chúng ta cùng ăn dù là ăn bẩn, thế là ḥa. Trước cảnh này, có một người rất buồn, rất nản, đó là «Lăo Lư» Singapore, người từng hy vọng làm một cố vấn tốt, có ích cho nước bạn.
Trong dịp mừng ông Lư Quang Diệu 88 tuổi, báo chí Đông Nam Á lại có dịp nói về những nét đẹp của Singapore. Ở đây phố xá, vĩa hè công cộng sạch nhất thế giới. Ở đây nhà vệ sinh công cộng nhiều và cũng sạch nhất thế giới. Mọi nhân viên hành chính công cộng không những luôn luôn nhă nhặn, nở nụ cười mà c̣n tận t́nh đáp ứng quyền lợi người dân. Đi khắp nơi, hầu như không có chen lấn, khạc nhổ, móc túi, xin tiền. Con người tôn trọng yêu thương con người.
Singapore có thu nhập đầu người cao nhất Đông Nam Á, 44.000 đôla / năm, gấp hơn 40 lần mỗi người dân Việt Nam hiện nay, ấy vậy mà họ vẫn nghe theo «Lăo Lư». Đồng tiền là quư, là cần khi thu nhập chính đáng, nhưng phải luôn luôn cảnh giác; đồng tiền có thể tha hóa xă hội, tạo nên bất b́nh đẳng, cho nên cần luôn đặt giá trị con người và đạo lư làm người lên trên giá trị của đồng tiền. Từ đó đồng tiền sẽ là phương tiện, là công cụ quư của con người, nó phục vụ chứ không làm chủ con người. Chí lư thay!
Các bạn Singapore thường nói: “Chúng tôi quư ông già Lư, “Lăo Lư” của chúng tôi, v́ ông không những là Cha Đẻ của nước Singapore độc lập, ông c̣n là Kiến Trúc Sư của Singapore mới, phồn vinh, sạch sẽ từ trong ra ngoài, một xă hội hài ḥa, ổn định, ḥa b́nh, được bạn bè khắp nơi quư trọng, giữa một thế giới đang có nhiều hỗn loạn và khủng hoảng”.
Quả thật “Lăo Lư” là nhân tài số 1, trong số nhân tài loại 1 thời hiện đại của nước Singapore mới. Nhân dân Singapore tinh đời và hạnh phúc thật. (BT)
Trông lănh tụ nước họ , rồi ḍm lại lănh tụ VN ḿnh từ ông Hồ Chí Minh đến bây giờ thấy muốn ói....
hihii
aka47
member
REF: 643439
11/16/2012
Rất tiếc VN có rất nhiều nhân tài nhưng mấy ông Quan Lớn chỉ biết ăn trên ngồi trốc thôi , không chịu xuống ghế mà cứ ngồi ĺ cho đến chết nên mới thua người ta như vậy.
Xem một h́nh ảnh quá thông minh của anh lái xe xúc đất nè..
Bái phục luôn.
hihii
ladieubongg
member
REF: 643448
11/17/2012
AK này thiệt t́nh......
Thấy cái Topic lại tưởng là Lăo Lư.....Nhất nhà ḿnh. h́h́....
coquen
member
REF: 643453
11/17/2012
MẤY ÔNG TƯỚNG ĂN MẬP MẶT RÙI LÚ ÓC HẾT :)
tuatethy
member
REF: 643456
11/17/2012
Năm 82 sôngq ở Singapore một tuần,
Đi vào thành phố Singapore đă thấy đẹp sạch sẽ rồi,
Đă hơn 430 tháng chưa từng trỡ lại đây ngày nào nữa
Bây giờ c̣n phồn thịnh gấp bội lần hơn xưa,
Cảm ơn em nhiều nha em aka,
Không biết đến bao giờ cuồng máy của chính phủ VN ḿnh có người làm được như vậy không ta
Chắc đây là giấc mơ trong áo tưởng mà thôi!
Thanks Singapore!
huutrinon
member
REF: 643458
11/17/2012
AKA,
Trong triều đại VC sau này,họ dùng xe múc(cần cẩu,trong clip...),xe ủi để xây dựng công tŕnh nhiều lắm,nên đội ngủ lái xe rất thành thạo trong công việc! Những thao tác trong clip trên,là những thao tác căng bản của những anh lái xe cần cẩu! Khg có ǵ đặc biệt lắm đâu!...
tiendaoduy
member
REF: 643463
11/17/2012
He he he...
aka47
member
REF: 643468
11/17/2012
Anh HTN à...
Với anh th́ không có ǵ đâu , v́ anh nh́n thấy cung cách đưa xe lên bè kiểu sáng hiến độc đáo thế này mỗi ngày.
C̣n ở Mỹ đây cả 50 tiểu bang mà có ai dám làm vậy không? Nội dùng cái xúc là cái cây chống để đẩy cho bè chạy cũng đáng phát huy rồi..
Ư em nói nhân dân ta thông ḿnh trong mọi t́nh huống , nhưng chỉ cái lũ ngu dùng súng đạn cai trị th́ rồi đây khi lửa thiêng bùng dậy từ nhân dân sẽ chết nhiều lắm.
Hồ Chủ Tịch có nói chỗ nào có áp bức chỗ đó có đấu tranh...
Thời cơ chưa chín muồi thôi...nhưng cũng có chút đấu đá rồi , Quốc Hội không ưa Thủ Tướng NTD , đ̣i ổng từ chức... phe đảng rồi...và con đường xâu xé sẽ tiệm tiến thôi anh ơi...Tiệm tiến mà chắc.
Cờ Vàng 3 sọc đỏ cờ chính nghĩa sẽ tung bay khắp cả đất nước VN , cả Hoàng Sa Trường Sa cả Ải Nam Quan Thác Bản Giốc , bay khắp vịnh Bắc bộ...và VN sẽ ngẩng đầu cao con gái các nước khác sẽ sắp hàng về VN làm dâu cho rễ VN...
AK rất tâm phục khẩu phục cách xây dựng đất nước của Lư Quang Diệu...
VN chẳng có ai từ giặc Hồ cho đến bây giờ. Chỉ toàn là ḅn rút đàn áp...
hihii
huutrinon
member
REF: 643472
11/17/2012
AKA,
Vấn đề ḿnh đă chỉ điểm nó từ lâu! Đă lập đi lập lại là người VN có 1 tiềm năng rất cao,trên mọi khía cạnh! Trên 30 năm xây dựng,trong 1 hoàn cảnh thanh b́nh(th́ cũng tương đối thanh b́nh,nhưng có thanh b́nh,tức khg có chiến tranh giặc giả ác liệt!) mà khg fát triễn được! nếu nguyên nhân khg là cái chủ nghĩa,cái chính thể CS...th́ c̣n lư do nào khác nữa bây giờ!?...Mâu thuẫn trong Đảng CS VN,th́ lúc nào cũng có.Thời c̣n ông Hồ,lúc cuối đời ông ta,khi tuổi già sức yếu(đuối sức v́ lư do ǵ? ở đây khg phải là đề tài chánh,nên chúng ta miễn bàn...),th́ đă có đứa manh nha tạo phản rồi!...Đảng nó cứ ngồi trên đầu,cưỡi cổ dân v́ nó độc tài,đàn áp dân chúng, chớ khg phải được dân tín nhiệm,hay có thực tài cũng cố,xây dựng đất nước ǵ như những lời tuyên truyền,láo khoét!...
C̣n về huyền thoại bách chiến,bách thắng của quân đội nhân dân,do Đảng lảnh đạo!...th́ giờ từ từ,sự thật từng chút, từng chút cũng đang được phơi bày ra ánh sáng! Thắng Pháp,thắng Mỹ!!!...nếu khg có hơi hám của thằng TQ th́ khg biết giờ này nước nào đang thực dân người VN đây!?...Đảng CSVN vẫn phủ nhận công lao của TCộng,nhưng giờ đây chúng ra mặt cú đầu,bạt tay...đ̣i nợ,giành đất,lấn biển...mà những nhân vật hàng đầu trong chánh phủ cuối đầu,im re...trở về nhà(sau khi triều cống...)...phổ biến trong dân gian là : "tụi bây đừng lộn xộn,phản động,quáy phá...để chúng tao lo việc nước,việc dân...khi nào mới tới phiên tụi bây lo việc nước? đ̣i hỏi cái ǵ? tự do cái ǵ? tự do cái Củ...Chi tao nè(lời văn của 1 sĩ quan CAND)! (Củ Chi là 1 địa danh...c̣n được gọi là 18 thôn vườn trầu!)..."
ototot
member
REF: 643476
11/17/2012
Chiêc xe cơ giới trông giống như "con bỏ cạp" mà cô aka và bác huutrinon nói đến trong tiết mục này có tên tiếng Anh là "excavator", tôi không biết tiếng Việt gọi là ǵ.
Về cơ bản, nó là một cái máy để đào đất, như đào hố, đào đường mương, đào móng…, nhưng càng ngày càng được sử dụng rộng răi trong mọi công tŕnh xây cất, và tuỳ theo nó được gắn các phụ tùng khác nhau ở đầu, có thể dùng để đào, đẩy, cào, bới, cẩu, quắp, đập phá, v.v…
V́ tính cách đa dụng cuả nó như vậy, nên chắc không có cái tên nào thích hợp cho nó cả!
Hiện nay, nổi tiếng trên thế giới th́ có các thương hiệu như Caterpillar, John Deere… cuả Mỹ, Volvo cuả Thụy Điển…
Hiện nay, "con ḅ cạp" to nhất thế giới là Caterpillar cuả Mỹ, toàn thân nó cân nặng gần ... 1000 tấn, công suất 4500 mă lực, và có thể gắn cái "gầu' (bucket) có dung tích 52 mét khối!
Các loại cơ giới này, do rất đắt tiền, nên đa số các công ty xây cất thường chỉ đi thuê mướn mà xài, chứ ít khi dám mua nó!
Tôi chẳng có kiến thức ǵ về công nghệ xây dựng, nhưng trong tháng 9 vưà qua, có đi xem cơ giới này làm công việc triệt hạ (demolish) một toà nhà lớn trong thành phố, bèn quay một loạt video, không ngờ nay lại có dịp đăng lên cho bà con xem chơi, để thấy cái sức mạnh khủng khiếp cuả cơ khí, với một cỗ máy mà có năng suất làm việc bằng cả trăm, thậm chí cả ngàn người!
Đây, mời bà con xem một video trong 1 loạt video tôi quay, từ ngày toà nhà c̣n nguyên vẹn cho đến khi được hai "con ḅ cạp" san thành b́nh điạ!
Thân ái,
Chú thích: Bà con để ư thấy người ta đă phải đắp một cái núi nhân tạo, để "con ḅ cạp" leo lên đủ cao mà phá.
Toà nhà xây toàn bằng bê tông với sắt thép là khung sườn, th́ sức người không thể phá được, ngoại trừ dùng thuốc nổ, nhưng ở đây làm không được, v́ lư do an toàn trong thành phố!
Trong một số video khác, tôi c̣n quay cảnh nó được dùng để quắp những đà thép nặng hàng tấn, đập phá các trụ cột bê tông cốt thép...
ladieubongg
member
REF: 643477
11/17/2012
Chuyện T́nh LƯ QUANG DIỆU
Nhiều người trên thế giới biết đến ông Lư Quang Diệu như một chính khách, một bộ óc kinh tế lỗi lạc. Nữ văn sĩ, nhà phê b́nh tiếng tăm của Singapore Catherine Lim từng miêu tả ông Lư như một người độc đoán, khô cằn. Ít ai biết rằng, hằng đêm ông Lư đến ngồi bên người vợ nằm liệt từ hơn 2 năm qua, kể chuyện và đọc thơ cho bà nghe.
Chỉ có cái chết mới chia ĺa lứa đôi
Ngày 12.5.2008 là một ngày tôi nhớ măi. Ngày đó, cha con cựu Thủ tướng Lư Quang Diệu và đương kim Thủ tướng Lư Hiển Long sẽ ra ṭa án đối chất với chủ tịch Đảng Dân chủ Singapore đối lập, tiến sĩ Chee Soon Juan, trong vụ kiện xúc phạm danh dự mà cha con ông Lư là nguyên đơn. Đây là một sự kiện cột mốc trong lịch sử Singapore. Cánh phóng viên nước ngoài như tôi th́ háo hức lắm, có mặt tại phiên ṭa từ sáng sớm. Nhưng đến 6 giờ chiều cha con ông Lư vẫn không đến.
Về sau mới có tin, hôm đó vợ ông Lư, bà Kha Ngọc Chi, bị một loạt cơn đột quỵ gây xuất huyết năo. Kể từ đó, bà nằm liệt giường, không nói được, dù vẫn c̣n tri giác. Tôi đồ rằng sự biến đó đă khiến cha con ông Lư không đến ṭa theo kế hoạch.
Ông bà Lư Quang Diệu mừng sinh nhật thứ 80 của ông vào ngày 16.9.2003. Không lâu sau đó, bà bị đột quỵ khi đang cùng ông công du Anh quốc, nhưng b́nh phục được và yếu đi.
Tuổi già nước mắt như sương
Con gái ông Lư, bác sĩ Lư Vỹ Linh trong bài xă luận có tựa đề “My dear Mama” (Người mẹ yêu quư của tôi) đăng trên báo Straits Times hôm 29.8 vừa qua có đoạn viết: “Nhưng tôi không thể làm được ǵ để giúp mẹ tôi trở lại như trước khi bà bị cơn đột quỵ khủng khiếp quật ngă vào ngày 12.5.2008. Từ đó đến nay, bà vật vă liệt giường. Ba tôi cũng vật vă không kém”. Bà Linh cũng thừa nhận rằng trong đại gia đ́nh họ Lư, cha bà là người đau khổ nhất trước t́nh cảnh của bà Chi: “Người đau khổ nhất và lặng lẽ chịu đựng mỗi ngày chính là ba tôi”.
Hồi năm 2009, bà Linh cũng viết một bài khác kể rằng, khi mẹ bà lâm cảnh “chân mỏi tay run”, mỗi bữa cơm ông Lư ngồi bên cạnh, nhặt từng hạt cơm bà đánh rơi, bỏ vào chén ḿnh, ăn ngon lành.
Trong cuộc phỏng vấn hồi đầu tháng 9 năm nay với nhà báo Seth Mydans của tờ New York Times, ông Lư lần đầu tiên kể về t́nh trạng hiện tại của người vợ nay gần bước sang tuổi 90: “Bà ấy nằm tại nhà và được các y tá chăm sóc. Trước đây, chúng tôi ở chung pḥng, nay th́ tôi chuyển sang pḥng kế bên. Tôi đă quen với âm thanh kḥ khè và tiếng rên mỗi khi cổ họng bà ấy bị khô và người ta phải bơm chất Biothene vào để hút đàm ra. Bà ấy không thể ngồi dậy, nên thở rất khó khăn. Thỉnh thoảng các y tá đỡ bà ngồi lên, đập đập vào lưng cho bà dễ chịu”. “Thật là đau đớn”, ông Lư buồn bă.
Chọn cho bà một sự ra đi nhẹ nhàng hay cứ tồn tại trong đớn đau là điều dằn vặt ông:
“Tôi có thể đuổi hết các y tá đi. Khi đó những người giúp việc không biết cách làm cho bà ấy thở được, khiến bà sưng phổi, và kết thúc mọi đau đớn”. Nhưng, “một bác sỹ nói với tôi: Có thế ông nghĩ rằng ông sẽ thấy nhẹ nhàng hơn khi bà ấy ra đi, nhưng rồi ông sẽ buồn và cảm thấy trống vắng. V́ ít ra, bà vẫn là một con người ở đây, một người mà hằng ngày ông có thể tṛ chuyện cùng và hiểu được những ǵ ông nói”.
Ông Lư đồng t́nh với lời khuyên đó: “Đă 2 năm, rồi tháng 5, tháng 6, tháng 7, tháng 8, tháng 9, tổng cộng là 2 năm 4 tháng. Điều đó đă trở thành một phần trong cuộc sống của tôi”. Và ông nói rằng ông chỉ có thể làm những ǵ tốt nhất cho bà cảm thấy dễ chịu mà thôi, như là t́m những y tá giỏi, biết cách đỡ bà ngồi và xoa bóp cho bà; trang bị giường bệnh viện có túi hơi, để lưng bà không bị lở.
Vẫn đẹp như ngày đầu
Nhưng ông Lư không để nỗi đau v́ người phụ nữ mà ông yêu thương nhất quật ngă ḿnh: “Tôi phải làm ǵ? Tôi không thể ngă quỵ. Cuộc sống phải tiếp diễn. Tôi cố làm cho ḿnh bận rộn suốt ngày”. Dù ở tuổi 87, ông Lư vẫn giữ chức Bộ trưởng Cố vấn trong nội các với lịch làm việc dày đặc các chuyến công du, đón tiếp chính khách, học giả nước ngoài, nói chuyện trước công chúng Singapore và doanh nhân, chính khách trên thế giới.
B́nh phục sau cơn đột quỵ năm 2003, bà tiếp tục sánh bước cùng ông
Và hằng đêm, ông đến bên giường nói chuyện với bà: “Tôi kể cho bà ấy nghe công việc tôi làm trong ngày và đọc những bài thơ mà bà ấy yêu thích. Bà ấy hiểu và cố thức để nghe tôi”. Kiêu hănh và Định kiến, Lư trí và T́nh cảm của Jane Austen, truyện thơ The Canterbury Tales của Geoffrey Chaucer, Kim của Rudyard Kipling, thơ Shakespeare… là những tác phẩm và tác giả mà ông Lư chọn trong tủ sách của vợ và đọc cho bà nghe. Thời trẻ, bà Chi học chuyên văn và đặc biệt yêu thích văn chương Anh.
“Thi thoảng trong những khoảnh khắc lặng yên, kư ức những ngày đẹp đẽ mà chúng tôi bên nhau lại trở về”, ông Lư tâm sự với Seth Mydans. “Có phải mỗi khi ông đến thăm bà th́ kư ức ngày xưa quay trở
lại?”, Seth hỏi. “Ồ không, không phải lúc đó đâu. Con gái tôi vừa t́m được hàng chục bức ảnh cũ và ảnh kỹ thuật số lưu trữ tại tập đoàn báo chí Singapore Press Holdings. Khi tôi nh́n lại chúng, tôi nghĩ tôi may mắn làm sao. Tôi đă có 61 năm hạnh phúc bên bà ấy. Chúng tôi rồi sẽ phải ra đi. Tôi không chắc ai sẽ ra đi trước, bà ấy hay là tôi. V́ vậy tôi nói với bà ấy, rằng tôi đang nhẩm lại lời nguyền lứa đôi của tín đồ Cơ đốc giáo. Tôi nhớ nó thế này: Hăy yêu, ǵn giữ và vun đắp, trong đau ốm hay khỏe vui, lúc thuận lợi, khi khó khăn, chỉ có cái chết mới chia ĺa chúng ta”.
Thuở ban đầu
Lư Quang Diệu chỉ có một cuộc t́nh duy nhất, cuộc t́nh với Kha Ngọc Chi, nữ sinh con nhà giàu học giỏi nhất trường Đại học Raffles cách đây 2/3 thế kỷ.
Tiểu thư con nhà giàu học giỏi
Tiểu thơ con gái nhà ai?
Năm 1940, khi Thế chiến thứ 2 đă tràn lan khắp châu Âu, ước mơ sang Anh quốc du học của các học sinh thuộc địa như Lư Quang Diệu tạm gián đoạn. Quang Diệu nhận học bổng Anderson danh giá nhất trong nước và học luật tại Đại học Raffles. Cuối học ḱ đầu tiên của năm nhất, Quang Diệu xếp đầu trường về môn toán. “Nhưng tôi bàng hoàng nhận ra rằng tôi không chiếm vị trí số 1 cả môn tiếng Anh lẫn môn kinh tế. Tôi xếp sau một cô tên Kha Ngọc Chi. Tôi thất vọng và cảm thấy khó chịu”, Quang Diệu kể trong Hồi kư Câu chuyện Singapore: 1923 – 1965 xuất bản năm 1998. Quang Diệu thất vọng v́ sợ không lấy được học bổng Nữ hoàng để du học ở Anh.
“Tôi đă gặp cô Kha này hồi năm 1939. Khi ấy cô ta là nữ sinh duy nhất ở trường Trung học Raffles toàn là con trai. Cô ta được hiệu trưởng mời phát phần thưởng cuối năm cho các học sinh giỏi. Lần đó, tôi nhận được từ tay cô ta 3 quyển sách”, Quang Diệu viết trong Hồi kư.
Rồi cuộc chiếm đóng của người Nhật ở Singapore ập đến vào đầu năm 1942. Trường lớp đóng cửa. Ngọc Chi về nhà phụ giúp gia đ́nh. Quang Diệu, con trai cả trong một gia đ́nh có 4 trai 1 gái, đi làm công, rồi lao ra chợ đen kinh doanh để giúp đỡ gia đ́nh. Rượu ngoại, thuốc lá, nữ trang… thứ ǵ có lời là anh buôn tất. Ở chợ đen, anh gặp Yong Nyuk Lin, một cựu sinh viên ở Đại học Raffles khi đó đang làm việc tại
một công ty bảo hiểm quốc tế.
Ngày nọ có một công ty kinh doanh văn pḥng phẩm hỏi Quang Diệu t́m nguồn cung cấp hồ dán. Quang Diệu trao đổi với Nyuk Lin, rồi cả hai mở xưởng sản xuất hồ, một cái đặt ở nhà Quang Diệu, một cái đặt ở nhà Nyuk Lin do vợ và em vợ anh ta trông coi. Em vợ Nyuk Lin chính là cô Kha Ngọc Chi một thời lừng lẫy ở Đại học Raffles!
Chính thương vụ hồ dán mà Quang Diệu gặp lại Ngọc Chi vào lần đầu tiên anh đến nhà Nyuk Lin ở khu Tiong Bahru trên chiếc xe đạp cà tàng. Lúc đó, Ngọc Chi đang ngồi nơi mái hiên bên hè nhà. “Khi tôi hỏi Nyuk Lin đâu, cô ta mỉm cười và chỉ chiếc cầu thang ngay góc nhà. Giờ đây, tôi gặp cô ta trong một bối cảnh khác. Cô ta đang ở nhà, ăn mặc thoải mái, tự tay làm việc nhà v́ không c̣n
người giúp việc nữa”, Quang Diệu kể. T́nh cảm đầu đời giữa họ đă nảy sinh từ đó.
“Tháng 9.1944, chúng tôi đă trở nên đủ gần gũi để tôi mời Nyuk Lin, vợ anh ta và Ngọc Chi (từ nay tôi gọi là Chi thôi) đi dự sinh nhật thứ 21 của tôi tại một nhà hàng Tàu ở khu Great World. Đó là lần đầu tiên tôi mời nàng ra ngoài”, Quang Diệu kể. Vào thời đó ở Singapore, một cô gái chấp nhận ra ngoài cùng một chàng trai, dẫu là có anh chị của cô đi cùng, th́ điều đó không thể không mang một thông điệp nhất định!
Thương nhau cởi áo cho nhau
Môn đăng hộ đối
Cuối năm 1945, cuộc chiếm đóng của người Nhật đă chấm dứt, Ngọc Chi đi làm thủ thư ở Thư viện Raffles. Ngày ngày, Quang Diệu cuốc bộ đưa cô về nhà. Có lần, anh chở Chi về bằng xe gắn máy của ḿnh, khiến mẹ cô nổi giận. Gia đ́nh cô vốn giàu có, cha làm ngân hàng, ở nhà biệt thự và có xe hơi đưa rước đến trường hằng ngày. V́ thế, ngồi sau xe gắn máy của một người đàn ông là điều không thể chấp nhận đối với một tiểu thư như cô. “Thiên hạ sẽ nghĩ sao? Ai mà dám lấy con chứ!”, mẹ cô đay nghiến.
Đêm Giao thừa năm 1946, Quang Diệu thổ lộ với Ngọc Chi rằng anh không có ư định quay
lại Đại học Raffles để hoàn thành chương tŕnh cử nhân luật của ḿnh mà sẽ đi Anh du học, và hỏi cô có thể chờ đợi anh quay lại sau 3 năm. “Chi hỏi tôi có biết Chi lớn hơn tôi hai tuổi rưỡi. Tôi nói rằng tôi biết và đă cân nhắc kỹ điều này. Rằng tôi đă đủ chín chắn. Hơn nữa tôi muốn làm bạn với một người bằng vai phải lứa và khó ḷng t́m được một người khác có cùng hoài băo với tôi như Chi. Chi nói sẽ chờ đợi tôi”, Quang Diệu viết trong Hồi kư. Nhưng họ quyết định không nói với cha mẹ hai bên, bởi “quá khó để các bậc cha mẹ đồng ư một sự hứa hẹn dài đăng đẳng như vậy”.
Khi biết con có ư định du học, mẹ Quang Diệu muốn anh hứa hôn với một cô gái gốc Hoa, để chắc rằng sau khi học xong và về nước, anh không
dẫn theo một cô mắt xanh tóc vàng. Đă có nhiều sinh viên đi du học, lấy vợ Anh, khi về nước th́ ly hôn hoặc phải chuyển về Anh sống v́ cô vợ không thích nghi được với văn hóa xứ thuộc địa. V́ thế, mẹ anh đă lần lượt dẫn về ra mắt anh 3 cô gái gốc Hoa, dung nhan tươi thắm, gia đ́nh tử tế, khá giả. “Nhưng tôi chẳng có chút rung động nào. Tôi thấy hạnh phúc với Chi”, Quang Diệu kể.
Và để mẹ đỡ lo, Quang Diệu quyết định thổ lộ với mẹ về Ngọc Chi. Gia đ́nh Chi và gia đ́nh Quang Diệu có nhiều nét tương đồng: cha họ đều là người Hoa sinh ra trên đảo Java của Indonesia; mẹ họ cũng là những người gốc Hoa sinh ra quanh eo biển Singapore. Từng gặp Ngọc Chi trong thương vụ hồ dán và từng nghe chuyện cô nữ sinh đứng đầu Đại học
Raffles, mẹ Quang Diệu ưng bụng lắm. “Cử chỉ của bà đối với Chi chuyển sang hướng thân thiện trong tâm thế một mẹ chồng tương lai”, Quang Diệu ghi nhận.
Đám cưới bí mật ở Anh quốc
Giáng sinh năm 1947, Lư Quang Diệu và Kha Ngọc Chi bí mật kết hôn tại thị trấn Stratford-on-Avon, quê hương đại văn hào William Shakespeare, khi cả hai đang là du học sinh.
Hạnh phúc có nhau ở đất khách
Mấy núi cũng trèo
Hồi kư Câu chuyện Singapore: 1923-1965 kể rằng: Đúng vào sinh nhật thứ 23 của ḿnh, ngày 16.9.1946, Quang Diệu bước lên con tàu Britannic, rời Singapore sang Anh du học. Ngọc Chi đứng trên bến cảng, nước mắt chảy dài, vẫy tay tạm biệt người yêu. Chàng trai Quang Diệu cũng không cầm được nước mắt. Họ chẳng biết bao giờ mới được gặp lại nhau. Vài tháng trước đó, họ đă quấn quưt bên nhau thật nhiều. Họ đă có những bức ảnh chung do một người em họ chụp giùm, để làm kỷ niệm khi xa nhau.
Quang Diệu đi du học bằng chính tiền dành dụm và nữ trang của mẹ, cùng với tiền tự kiếm được nhờ kinh doanh
ngoài chợ đen. Nếu không có cuộc chiếm đóng kéo dài gần 4 năm của người Nhật trên đảo sư tử, cả Quang Diệu và Ngọc Chi đă có thể liên tục chương tŕnh cử nhân luật của họ ở Đại học Raffles, và giành những suất học bổng danh giá của Nữ Hoàng để sang Anh học. Giờ đây, Quang Diệu đi du học tự túc v́ không muốn mất thêm thời gian chờ đợi ở Đại học Raffles nữa, th́ Ngọc Chi cũng quyết tâm trở lại trường học tiếp và sẽ giành lấy học bổng để sang Anh cùng người yêu.
Cuối tháng 7.1947, một cú điện báo từ Singapore cho biết Ngọc Chi đă dành được học bổng của Nữ hoàng. Quang Diệu vui mừng khôn xiết trước viễn cảnh cùng người yêu ở Cambridge. Nhưng lúc ấy đă quá muộn để Ngọc Chi có thể t́m được trường v́ đầu tháng 10 năm học mới đă bắt đầu. Thay v́ chấp nhận chờ một năm nữa, Quang Diệu vắt gị lên cổ chạy khắp Đại học Cambridge nhờ vả. V́ tài thuyết phục và ḷng nhiệt thành của Quang Diệu, cộng với thành tích học tập sáng chói của Ngọc Chi từ thập niên 1930 mà Hội đồng khảo thí Anh quốc c̣n lưu giữ, hiệu trưởng trường Girton đă chấp nhận dành cho Ngọc Chi chiếc ghế dự pḥng cho những trường hợp đặc biệt ở khoa luật.
Trong ṿng một tháng, Ngọc Chi đă thu xếp xong và theo tàu chở binh lính Anh rời Singapore vào cuối tháng 8. Đầu tháng 10, Ngọc Chi đến Liverpool, Quang Diệu đă chờ sẵn ở bến cảng tự bao giờ. Họ lên xe lửa về London, chơi ở đó 5 ngày, rồi xuôi về Cambridge.
Vượt qua lễ giáo
Có Ngọc Chi, hạnh phúc cũng đi kèm với rắc rối. Chi học trường Girton phía bắc thành phố Cambridge. Quang Diệu học trường Fitzwilliam và được phân cho một căn pḥng ở phía nam thành phố. Nỗ lực t́m một căn pḥng gần chỗ người yêu không thành, Quang Diệu phản ánh lên giám thị nhà trường, vốn là người đă hết ḷng giúp trong việc xin được một chỗ học cho Ngọc Chi. Dù vậy, không những bị nghi ngờ về tinh thần “xả thân” cho người yêu, Quang Diệu c̣n “được” vị giám thị nhắc nhở rằng trường Girton sẽ không ủng hộ chuyện sinh viên nhận học bổng kết hôn ngay khi đang học.
Thế nhưng Quang Diệu và Ngọc Chi vẫn quyết tâm kết hôn vào tháng 12 năm ấy.
“Chúng tôi quyết định lặng lẽ kết hôn vào dịp nghỉ lễ Giáng sinh, và giữ điều đó bí mật. Ba mẹ Ngọc Chi sẽ vô cùng thất vọng nếu chúng tôi xin phép họ. Trường Girton có thể sẽ phản đối như lời khuyến cáo của ngài giám thị. Hội đồng quản trị học bổng Nữ Hoàng có thể sẽ gây khó khăn”, Quang Diệu viết trong Hồi kư.
Một người bạn đă chỉ cho họ một khách sạn nhỏ ở Stratford-on-Avon để họ nghỉ lễ và tham quan nhà hát Shakespeare. Tại đó, họ đă bí mật kết hôn sau khi thông báo cho nhân viên hộ tịch địa phương. “Trên đường từ Cambridge đến Stratford-on-Avon, chúng tôi ghé London, tôi mua cho Chi một chiếc nhẫn bạch kim ở phố Regent. Sau 2 tuần ở Stratford-on-Avon, chúng tôi trở về Cambrigde, Chi tháo nhẫn ở ngón tay và treo vào sợi dây chuyền đeo ở cổ”, Quang Diệu kể.
Mặc dù đă cưới nhau, hai người vẫn “ai ở nhà nấy”, vẫn học hành chăm chỉ và “có hệ thống”. “Vào cuối tuần và một vài buổi tối khác, tôi đạp xe lên trường Girton. Ngọc Chi nấu cho tôi những món ăn Singapore bằng cái bếp gas ở đầu hè”, Quang Diệu viết. Và họ mời những người bạn Singapore đoạt học bổng Nữ hoàng đến ăn chung. Phần thịt tiêu chuẩn cả tuần của Quang Diệu sẽ được nấu thành cà ri, hoặc Ngọc Chi sẽ làm món phở xào truyền thống với những nguyên liệu “không giống ai”: ḿ spaghetti sợi mảnh thay cho sợi phở, thịt gà thay v́ thịt heo, ớt ngọt thay cho ớt hiểm…
Tốt nghiệp hạng ưu. Thầy giám thị Thatcher đứng giữa
Họ tiếp tục như thế cho đến ḱ thi cuối cùng vào tháng 5.1949. Khi kết quả được thông báo vào tháng 6, Quang Diệu xếp hạng nhất, đoạt được ngôi sao danh dự duy nhất cho những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc của khóa học. Ngọc Chi cũng đạt hạng nhất. Họ gọi điện về Singapore báo cáo thành tích học tập cho gia đ́nh, nhưng chuyện kết hôn th́ vẫn giấu biệt.
Trong một cuộc đối thoại với các doanh nhân năm 2009, ông Lư kể rằng đó là cuộc điện thoại duy nhất mà ông gọi về Singapore trong suốt mấy năm ở Anh, tốn 5 bảng Anh, giá trị bằng 100 bảng bây giờ.
Đẹp duyên cưỡi rồng
Khi ông Lư Quang Diệu chọn con đường chính trị và trở thành người đứng đầu đất nước, bà Kha Ngọc Chi trở thành một nội tướng thâm hậu.
Đám cưới chính thức tại khách sạn Raffles ngày 30.9.1950
Tháng 8.1950, sau khi hoàn thành khóa huấn luyện hành nghề luật sư tại trường Middle Temple, Quang Diệu và Ngọc Chi trở về nước trước sự cổ vũ của báo chí. T́m việc làm xong, Quang Diệu đến nhà Ngọc Chi xin phép làm đám cưới. Cha Ngọc Chi đùng đùng nổi giận. Ông chờ đợi thân phụ của Quang Diệu đến ngỏ lời xin phép chứ không phải là một cậu thanh niên 27 tuổi. Nhưng cuối cùng, đám cưới chính thức của họ cũng diễn ra tốt đẹp tại khách sạn Raffles vào ngày 30.9.1950. Ngọc Chi về làm dâu nhà họ Lư ở số 38 phố Oxley. Hai vợ chồng cùng đi làm cho công ty luật Laycock & Ong.
Ngày 10.2.1952, đứa con đầu ḷng của họ ra đời. Lư Quang Diệu tham vấn một chuyên gia phiên dịch tại Ṭa án tối cao Singapore để t́m cái tên hay nhất cho con. Vị chuyên gia phán rằng đứa bé ra đời vào ngày mầu nhiệm nhất trong năm theo lịch Trung Hoa - ngày thứ 15 của nguyệt kỳ đầu tiên trong năm con rồng. “V́ thế chúng tôi quyết định đặt tên con là Hiển Long, tức con rồng vinh hiển. Thằng bé rất dài, trông gầy guộc nhưng nặng hơn 8 cân Anh. Nó đem lại cho chúng tôi niềm hạnh phúc vô biên”, ông Lư viết trong Hồi kư.
Sau đó, họ sinh thêm con gái Vỹ Linh (1955) và con trai út Hiển Dương (1957). Cả 3 đều học rất giỏi và thành đạt. Hiển Long nay là đương kim thủ tướng Singapore, Vỹ Linh là bác
sỹ thần kinh nhi nổi tiếng, c̣n Hiển Dương là một doanh nhân giỏi.
Hiển Long, Vỹ Linh, Hiển Dương đều thông minh và học giỏi
Tháng 9.1955, Lư Quang Diệu cùng vợ và em trai kế Lư Kim Diệu thành lập công ty luật Lee & Lee do ông đứng đầu. Trước đó, cuối năm 1954, ông cùng các cựu du học sinh tại Anh quốc thành lập Đảng Hành động Nhân dân (PAP), ra tranh cử nghị viên và chính thức bước vào con đường chính trị mà ông đă có tham vọng khi c̣n rất trẻ. Tháng 6.1959, ông thắng cử và trở thành thủ tướng Singapore, trao quyền điều hành công ty luật Lee & Lee lại cho vợ và em trai. Hơn 6 thập niên qua, Lee & Lee không ngừng lớn mạnh và là một công ty tầm cỡ ở Singapore hiện nay.
Nội tướng
Trong chương áp cuối với chủ đề “Gia đ́nh tôi” của tập hồi kư thứ hai Từ Thế giới thứ ba lên Thế giới thứ
nhất – Câu chuyện Singapore: 1965-2000 xuất bản năm 2000, ông Lư viết: “Những người (Không dùng từ này) khiến tôi có ấn tượng bởi sự quan trọng mà họ đặt vào người phụ nữ sẽ gắn bó với một cán bộ triển vọng. Họ biết người vợ có ảnh hưởng lớn như thế nào đến sự dấn thân v́ lư tưởng của người chồng… Tôi thật sự may mắn. Chi chưa bao giờ nghi ngờ hay do dự về lư tưởng chiến đấu của tôi, bất chấp kết cục thế nào”.
Sát cánh bên chồng
Với ông Lư, bà Chi là chỗ dựa của gia đ́nh: “Bởi tôi biết Chi có công việc của một luật sư, và nếu cần bà ấy có thể tự lo cho ḿnh và các con, nên tôi không phải lo lắng về tương lai của bọn trẻ”. Điều đó giúp ông toàn tâm toàn ư cho sự nghiệp chính trị của bản thân và tương lai của đất nước. Với các con, bà Kha là một người mẹ mẫu mực, tuyệt vời. Thủ tướng Lư Hiển Long từng kể trong nhiều cuộc nói chuyện trước công chúng: “Khi chúng tôi c̣n nhỏ, mẹ tôi là một luật sư bận rộn. Nhưng thay v́ ăn trưa với khách hàng, hôm nào bà cũng về nhà ăn cơm với chúng tôi, chăm sóc và bảo ban anh em tôi chu đáo”.
Người mẹ mẫu mực
Trong sự nghiệp chính trị của ḿnh, ông Lư thừa nhận bà Kha là “một ṭa tháp sức mạnh”. Suốt 31 năm ông làm thủ tướng (1959 – 1990), bà lặng lẽ làm người hỗ trợ đắc lực trong quan hệ đối nội lẫn đối ngoại của ông: “Bà ấy giúp tôi hàng đống công việc, giúp tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian, như sửa bản thảo các bài diễn văn mà tôi sắp phát biểu, sửa đề cương tôi sẽ tŕnh trước Quốc hội hoặc trả lời phỏng vấn. Bà ấy quen thuộc với ngôn ngữ của tôi nên dễ dàng đoán ra từ ngữ tôi dùng mà các nhân viên tốc kư của tôi không thể lần ra được”.
Trong các chuyến công cán cùng chồng, bà Chi tiếp xúc với phu nhân của các chính khách mà ông Lư gặp gỡ. Sau đó, bà đưa ra nhận định khá chính xác về vị chính khách thông qua cách hành xử và giao tiếp của vợ ông ta. “Bà ấy có một trực giác rất tinh anh khi đánh giá một con người. Trong khi tôi đưa kết luận dựa trên phân tích và lư lẽ, th́ bà ấy lại dựa vào cảm giác mà bà cảm nhận được đằng sau nụ cười, những lời nói thân t́nh, nét mặt, và ngôn ngữ cơ thể của người đối diện”, ông Lư viết.
Trong những lần thăm Trung Quốc, sau một ngày làm việc bận rộn, ông bà trở về pḥng khách sạn và đem những cuốn băng ghi âm các cuộc tiếp xúc ra nghe lại. Khi đó, bà Kha giảng giải cho chồng hàm ư trong từng từ ngữ, từng cử chỉ mà các lănh đạo Trung Quốc thể hiện, bởi bà rất giỏi tiếng Hoa và hiểu sâu sắc văn hóa Trung Quốc.
Nội tướng thâm hậu
Ông Lư cũng tiết lộ rằng, khi ông đàm phán để sát nhập Singapore với Malaysia vào năm 1962, bà Kha đă dự cảm được một kết cục không như mong muốn, nhưng ông không nghe theo. Thực tế đă chứng minh bà đúng: Sau 2 năm nhập chung, ngày 9.8.1965, Singapore buộc phải tách khỏi Malaysia…
Bóng tà
Tôi gặp bà Kha Ngọc Chi lần duy nhất vào ngày 11.1.2008 tại Trung tâm hội nghị Suntec. Ở tuổi 87 và từng trải qua bao cơn bạo bệnh, bà vẫn theo chồng đến dự buổi đối thoại về tuổi già. Khi đó bà đă yếu rồi, bước đi phải có người d́u đỡ. Ông Lư cũng yếu, dù không cần người d́u, nhưng mỗi bước ông đi, 2-3 cận vệ luôn kèm sát. Ngồi ở hàng ghế cử tọa, bà nh́n ông ở trên sân khấu và
móm mém cười mỗi khi ông nhắc đến chuyện nhà. Đó có lẽ là lần cuối cùng bà xuất hiện trước công chúng, trước khi ngă bệnh liệt giường sau đó đúng 4 tháng.
Ba thế hệ quây quần đêm giao thừa thiên niên kỷ
Trong cuộc đối thoại ngày 11.1.2008, ông Lư nói rằng: “Mẹ tôi mất ở tuổi 74 v́ đột quỵ. Ba tôi mất ở tuổi 94. V́ vậy, tôi tính toán ḿnh có thể ra đi trong khoảng 74 đến 94 tuổi. Nhưng tôi đă nhỡ mất cái hạn 74 rồi! Hạn tiếp theo sẽ là 87, ba tôi ngă bệnh ở tuổi đó”. Ông Lư vừa bước sang tuổi 87 được nửa tháng.
Lư Quang Diệu – Kha Ngọc Chi rồi sẽ ra đi, nhưng câu chuyện t́nh đẹp đẽ của họ sẽ măi măi được ghi nhớ.
Biệt ly
Tôi viết xong và gửi về Việt Nam loạt bài 4 kỳ này vào sáng thứ Bảy 2.10.2010. Chiều đó, bà Kha Ngọc Chi đă vĩnh viễn ra đi.
Tôi lại đến với bà đây!
29.9, ngay trước kỷ niệm 60 năm ngày cưới chính thức, ông Lư phải nhập viện v́ bị viêm phổi.
5 giờ 40 phút chiều 2.10, bà Kha Ngọc Chi nhẹ nhàng trút hơi thở cuối cùng tại nhà bên cạnh con gái Vỹ Linh. Lúc đó, ông Lư Quang Diệu vẫn nằm trong bệnh viện; con trai út Hiển Dương đến thăm mẹ buổi sáng và đă ra về; con trai cả, Thủ tướng Lư Hiển Long, vừa đến thành phố Antwerp, Vương quốc Bỉ, để dự Hội nghị Á-Âu (ASEM8). Thủ tướng Lư đă bay về nước ngay trong đêm.
Khoảng 15,000 người đă đến viếng linh cữu bà Kha quàn tại biệt thự Sri Temasek - vốn dành cho gia đ́nh thủ tướng nhưng không ai ở - nằm ngay trong dinh thự Istana trong hai ngày 4-5.10.
Đêm 4.10, sau khi khách đă ra về
hết, ông Lư bước từng bước chậm chạp đến bên bà. Gần như bất động, ông đứng nh́n vào bức ảnh đặt ở chân quan tài trong ṿng chừng 1 phút, rồi quay đi. Trông ông yếu hơn hẳn hôm 1.10 khi tiếp Tổng giám đốc Hiệp hội hàng không quốc tế Giovanni Bisignani ngay tại Bệnh viện đa khoa Singapore. Người ta đang lo lắng cho sức khỏe của ông Lư sau sự mất mát này.
Chiều 6.10, linh cữu bà Kha Ngọc Chi được đưa về nhà hỏa táng Mandai bằng quân xa dành cho lănh đạo cao cấp, dù đám tang bà không được theo chế độ quốc tang. Ông Lư Quang Diệu, 3 người con, con gái đầu của Lư Hiển Long – Lư Tú Kỳ, con trai trưởng của Lư Hiển Dương – Lư Sinh Vũ lần lượt đọc điếu văn ngợi ca và tiễn biệt người vợ, người mẹ, người bà của họ.
Ông Lư kết thúc điếu văn bằng một câu mà không ai cầm được nước mắt: “Tôi thấy an ủi rằng bà ấy đă sống một cuộc đời 89 năm đầy ư nghĩa. Nhưng trong giây phút biệt ly cuối cùng này, trái tim tôi nặng trĩu buồn đau”.
Người ta không thấy nước mắt ở người đàn ông 87 tuổi này.
Hăy đợi tôi ở Suối Vàng! Các con sẽ ḥa chung tro cốt của chúng ta.
Trước khi nắp quan tài được đóng lại để đưa lên giàn hỏa táng, ông Lư nhoài người đặt lên ngực vợ một bông hồng đỏ, và bước thêm mấy bước đến gần hơn, tay trái bấu vào thành quan tài, tay phải đặt lên môi, rồi rướn người đặt các đầu ngón tay lên trán bà. Ông lặp lại nụ hôn biểu tượng đó thêm một lần nữa rồi khó nhọc đứng thẳng dậy, quay người đi.
Thục Minh
aka47
member
REF: 643478
11/17/2012
BRAVO...chị Bông của em.
Xin cảm ơn OT cho biết thêm công dụng của xe xúc đất.
hihiii
traithom
member
REF: 643487
11/17/2012
*******
Chủ tịch nước "Trọng Lú" th́ cho vấn đề tham nhũng là việc ắt phài có ở Việt Nam,
C̣n "Ba Dũng" th́ "chống..." tham nhũng... "chống..." ở đây là "chống đỡ" cho tham nhũng...Dân có kêu ca, phản đối th́ có nhà nước "chống đỡ" sau lưng... có ǵ mà no...
